Uszy wymagają odpowiedniej higieny i znajomości podstawowych zasad pielęgnacji – zbyt agresywne lub zbyt częste czyszczenie uszu może doprowadzić do nadmiernego wydzielania woskowiny, zatkania ucha czy wywołania stanu zapalnego. Jak czyścić uszy, by sobie nie zaszkodzić?

Najczęstszą przyczyną powstawania tzw. korka w uchu jest czyszczenie uszu przy pomocy patyczków higienicznych. Nie należy tego robić, ponieważ patyczek wprowadzany do ucha powoduje upychanie woskowiny w głąb przewodu słuchowego i jego zatkanie, co z kolei może spowodować powstanie stanu zapalnego. Patyczków można używać jedynie do oczyszczania małżowiny usznej, natomiast nigdy nie powinny służyć do oczyszczania przewodu słuchowego.

Woskowina to nie brud

W małżowinie usznej znajdują się gruczoły, które mają za zadanie wydzielanie woskowiny. Jej funkcją jest oczyszczanie oraz nawilżanie przewodu słuchowego zewnętrznego, woskowina stanowi także ochronę przed grzybami, bakteriami, pyłami czy innymi zanieczyszczeniami środowiskowymi (na przykład cząstkami stałymi smogu). Kolor i konsystencja woskowiny jest kwestią indywidualną i w dużej mierze zależy od genów. Wielu osobom wydzielina ta kojarzy się z niewłaściwą higieną uszu, jednak fizjologicznie pełni ona bardzo ważne funkcje. Nie należy zatem dążyć do całkowitego jej usunięcia, ponieważ w ten sposób można sobie tylko zaszkodzić. Nadmierne usuwanie woskowiny z przewodu słuchowego uruchamia procesy jej nadprodukcji. W efekcie może to doprowadzić do zaczopowania przewodu słuchowego zewnętrznego poprzez utworzenie korka woskowinowego.

Zatkane ucho – jak sobie pomóc?

Zatkane ucho może być efektem utworzenia się wspomnianego korka woskowinowego, czyli uformowanej, nagromadzonej woskowiny w przewodzie słuchowym. Jego najbardziej charakterystyczne objawy to: ból ucha, szumy uszne, uczucie pełności w uchu, pogorszenie słuchu, a u niektórych zawroty głowy. Wymienione objawy nie muszą występować równocześnie, a osoby u których się pojawiły powinny być odpowiednio leczone jedną z trzech zalecanych metod: użycie czynników rozpuszczających nadmiar woskowiny, irygacja lub mechaniczne usunięcie woskowiny przy użyciu narzędzi (np. haczyk, pętla, ssak) w gabinecie lekarskim.

Kiedy zgłosić się do specjalisty otorynolaryngologa?

Każda sytuacja, kiedy pojawia się niedosłuch, ból czy wyciek z ucha jest bezwzględnym wskazaniem, aby zgłosić się do specjalisty otorynolaryngologa.

W przypadku osób, u których wydzielanie woskowiny jest intensywne, zalecana jest wizyta z jednoczesnym badaniem wideootoskopowym ucha oraz jego oczyszczenie np. z korka woskowinowego metodami profesjonalnymi. Nie należy nigdy lekceważyć wcześniej wspomnianych objawów, ponieważ nieleczone mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

W każdym przypadku stan pacjenta powinien być oceniony oraz opisany, a w przypadkach, w których korek woskowinowy nie został usunięty całkowicie, powinno zostać zalecone dodatkowe leczenie.

Oczyszczanie ucha

W aptece znajdziemy wiele gotowych preparatów ze wskazaniem do oczyszczania przewodu słuchowego zewnętrznego z zalegającej w nadmiarze woskowiny lub zapobiegających jej nadmiernemu gromadzeniu. Który jest najlepszy? Im rzadsza będzie jego konsystencja tym szybciej rozpuści woskowinę i wyprowadzi ją z przewody słuchowego do małżowiny. Istnieją również preparaty, które zawierają składniki czynne powodujące usuwanie uformowanego korka woskowinowego przez wstępne jego zmiękczenie. Wspomniane preparaty są dostępne bez recepty, występują w postaci sprayów lub kropli do ucha, a ich głównymi składnikami są:

• glicerol (nazywany gliceryną),
• parafina ciekła (nazywana olejem parafinowym), oleje roślinne o odpowiednich standardach farmaceutycznych (np. olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej migdałowy, olej jojoba, olej sezamowy),
• środki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (np. salicylan choliny),
• środki powierzchniowo czynne, które zmniejszają napięcie powierzchniowe na granicy faz,
• środki antyseptyczne: naturalne (np. olejki eteryczne: miętowy, goździkowy, cynamonowy) lub syntetyczne.

oprac. dr n. farm. Magdalena Beata Skarżyńska, Specjalista farmacji aptecznej