Zaburzenia głosu mogą występować najczęściej podczas infekcji górnych dróg oddechowych. Jeśli infekcja obejmuje również krtań, może dojść do lekkiego obrzęku strun głosowych, co powoduje chrypkę, a czasem nawet całkowity bezgłos. Chrypka związana z infekcją górnych dróg oddechowych jest zjawiskiem przejściowym i ustępuje najczęściej wraz z wyleczeniem infekcji. Jeśli jednak nie zanika ona w ciągu ok. 2 tygodni lub pojawia się bez związku z infekcją i utrzymuje przez taki okres, należy skonsultować się z lekarzem foniatrą. Utrzymująca się chrypka może być pierwszym objawem poważniejszych chorób – np. nowotworu krtani, na który są szczególnie narażone osoby palące papierosy. Nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty, gdyż wcześnie wykryty rak krtani jest całkowicie wyleczalny.
Zaburzenia głosu dotyczą nie tylko dorosłych, lecz także dzieci. Na szczęście, w wieku dziecięcym większość przypadków chrypek nie jest spowodowana groźnymi przyczynami. Chrypka występuje najczęściej u dzieci nadużywających głosu (u których stwierdza się tzw. guzki głosowe, czyli obrzęki strun głosowych spowodowane zbyt mocnym ich zwieraniem). Chrypka może też towarzyszyć alergii. Jednak, podobnie jak u dorosłych, przedłużająca się chrypka u dziecka jest sygnałem, że należy udać się do lekarza. Ze względu na częsty brak współpracy małego pacjenta oraz anatomię krtani, badanie często wykonuje się fiberoskopem, czyli cienką elastyczną kamerą, wprowadzaną przez nos. Badanie to trwa kilka minut i nie jest zbyt uciążliwe dla pacjenta.
Pamiętajmy – chrypki bądź zaburzeń głosu nie można lekceważyć. Jeśli utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie należy udać się do lekarza – laryngologa lub (jeśli to możliwe) foniatry.
Konsultacje u lekarza foniatry
Pacjenci z chrypką często szukają najpierw pomocy u laryngologa, gdyż ta specjalizacja jest bardziej znana i w wielu przypadkach laryngolog może takim osobom pomóc. Jednak u dużej grupy pacjentów z zaburzeniami głosu, podczas rutynowego badania krtani nie stwierdza się ewidentnej przyczyny chrypki. Pacjenci tacy wymagają bardziej szczegółowej diagnostyki i dlatego powinni być skierowani do lekarza foniatry – specjalisty zajmującego się zaburzeniami głosu i mowy.
Badania
U osób z zaburzeniami głosu, badanie krtani powinno być wykonywane przy pomocy laryngoskopu, czyli specjalnej kamery ukazującej obraz krtani w powiększeniu. Niezmiernie ważne jest również wykonanie badania stroboskopowego. Jest to oglądanie krtani w specjalnym oświetleniu, które pozwala ukazać drgania strun głosowych. Badanie to bardzo często wyjaśnia przyczynę chrypki, nawet jeśli przy rutynowym badaniu krtani wskazuje brak nieprawidłowości. Badanie stroboskopowe pomaga również wykryć wczesne zmiany nowotworowe w krtani.
Leczenie
Wiele zaburzeń głosu jest niepotrzebnie leczonych antybiotykami lub lekami przeciwzapalnymi, podczas gdy wskazana byłaby rehabilitacja prowadzona przez foniatrę. Pacjenci często nie wiedzą, że rehabilitacja głosu może pomóc, nawet w przypadku trwających wiele lat problemów głosowych. Rehabilitacja głosu polega na nauce jego prawidłowej emisji i eliminowaniu nieprawidłowych nawyków związanych z jego tworzeniem się. W tym celu wykonuje się różnorodne ćwiczenia – dobrane indywidualnie dla każdego pacjenta – w zależności od przyczyny zaburzeń głosu. Często stosuje się również terapię manualną, czyli specjalistyczny masaż krtani wykonywany przez lekarza, normalizujący napięcie mięśni krtani. Bardzo dobre efekty rehabilitacji głosu osiąga się np. w czynnościowych zaburzeniach głosu (nieprawidłowo pracujących mięśniach krtani), w zaburzeniach mutacji u chłopców, porażeniach strun głosowych (np. po operacjach tarczycy), w tzw. bezgłosie czynnościowym, czyli utracie głosu bez widocznej przyczyny, która to często powstaje z powodów psychicznych. Przed rozpoczęciem rehabilitacji konieczna jest ocena narządu głosu wykonywana przez foniatrę w celu określenia przyczyny chrypki
Mikrochirurgia krtani zwana też fonochirurgią obejmuje małe zabiegi chirurgiczne, których celem jest usunięcie nieprawidłowych tkanek z krtani oraz poprawa fonacji głosu.
Wskazania do mikrochirurgii krtani obejmują:
- przewlekłe zmiany zapalne w obrębie krtani:
- obrzęki Reincke;
- polipy;
- guzki głosowe,
- torbiele i bruzdy strun głosowych;
- zmiany przerostowe;
- zmiany pourazowe;
- powstałe w wyniku nieprawidłowej emisji głosu lub po intubacji:
-
- ziarniniaki;
- porażenie fałdów głosowych;
- usuwanie zmian przedrakowych:
- ognisk leukoplakii;
- zmian przerostowych z nadmiernym rogowaceniem;
- zmian nowotworowych łagodnych jak brodawczaki.
Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym (to znaczy w pełnej narkozie). Zabieg przeprowadzany jest przez jamę ustną, przy użyciu zestawu Kleinsassera, mikroskopu operacyjnego, specjalnych narzędzi, bardzo często również lasera CO2. Po uzyskaniu dobrego wglądu i dokładnej ocenie struktur krtani, chirurg usuwa nieprawidłowe zmiany lub ostrzykuje struny głosowe kwasem hialuronowym
Wycięte zmiany wysyłane są następnie do badania histopatologicznego. Po zabiegu konieczny jest przynajmniej tygodniowy odpoczynek głosowy. Po wygojeniu się krtani niezbędna jest rehabilitacja głosu.
