Rehabilitacja medyczna słuchu po operacji wszczepienia implantu jest wieloletnim procesem. Zakres opieki nad pacjentem jest bardzo szeroki: od pomocy specjalistów z zakresu rehabilitacji medycznej, przez edukację, po ustawienia procesora i kontrolę implantu.
Pierwszym etapem procesu terapeutycznego jest aktywacja implantu. Logopedzi i pedagodzy przygotowują pacjenta do podłączenia procesora. To moment, w którym dzięki wszczepionemu urządzeniu słyszy on pierwsze dźwięki i rozpoczyna trening słuchowy, aby w odpowiedni sposób oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy.
Drugi etap to wizyty kontrolne, miesiąc po aktywacji i pięć miesięcy od aktywacji. Po takim czasie droga słuchowa w ośrodkowym układzie nerwowym zmienia się pod wpływem dźwięków docierających dzięki implantowi na tyle, że można wykonać dokładniejsze badania słuchu elektrycznego. Na ich podstawie przeprowadzamy optymalizację ustawień procesora mowy.
Inżynier kliniczny ustawia procesor, dopasowując parametry stymulacji do możliwości nerwu słuchowego i wyższych pięter drogi słuchowej. Na wczesnym etapie rehabilitacji praca drogi słuchowej nie jest jeszcze ustabilizowana. Określony bodziec może wywołać wrażenie bardzo głośnego dźwięku, a już po kilku minutach ten sam dźwięk może zostać odebrany jako cichy.
Efekty treningu słuchowego
Po włączeniu procesora droga słuchowa musi przywyknąć do zwiększonej ilości dźwięków – poprzez słuchanie pacjent musi ją niejako rozćwiczyć, niczym zdrętwiałą rękę. Przy zdrętwieniu nawet delikatny dotyk powoduje ciarki. Kiedy rękę rozgimnastykujemy, dotyk nie jest już tak nieprzyjemny. Z drogą słuchową, która przez krótszy lub dłuższy czas była przynajmniej w części odcięta od świata dźwięków, jest podobnie. Dlatego opracowana przez nas metodologia przewiduje takie zmiany bodźcowania, które mają doprowadzić do względnej stabilizacji drogi słuchowej w ciągu ok. pięciu miesięcy.
Wykonujemy badania w polu swobodnym (w wolnym polu), w trakcie którego sprawdzamy m.in. jak pacjent radzi sobie z dyskryminacją słów jednosylabowych w ciszy.
Zakładamy, że po ok. 5 miesiącach zaleconego treningu słuchowego w mniejszym lub większym stopniu pacjent rozumie wyrazy czy zdania. Od tego jak dobrze mu idzie zależy jakie będzie nasze dalsze postępowanie – czy dajemy pacjentowi więcej czasu na ćwiczenie drogi słuchowej (jeśli zachodzi taka potrzeba, stosujemy silniejsze bodźce), czy też kończymy ten etap, by wykonać pogłębioną diagnostykę, a następnie skoncentrować się poprawieniu odbioru dźwięków. Jeśli z naszych wstępnych obserwacji wynika, że praca drogi słuchowej ustabilizowała się, wykonujemy serię badań obiektywnych i subiektywnych.
Sprawdzenie implantu to pierwsze badanie, jakie wykonujemy podczas wizyty kontrolnej.
Pomiar telemetryczny to badanie, podczas którego sprawdzamy przewodzenie w elektrodach implantu ślimakowego.
Rejestracja całościowego czynnościowego potencjału nerwu słuchowego – kolejne wykonywane przez nas badanie sprawdza reakcję nerwu słuchowego na bodziec.
Zasada cross-checking
Telemetria i rejestracja potencjału nerwu słuchowego to badania obiektywne. Jak każde badania obarczone są pewnym ryzykiem błędu. Programowanie procesora mowy tylko na podstawie ich wyników nie zapewniłoby pacjentowi maksimum korzyści. Dlatego wyniki badania weryfikujemy przez porównanie go z wynikami innego.
Określenie funkcji narastania głośności to podstawowe badanie subiektywne. Pacjent proszony jest o określenie głośności podawanych dźwięków.
Programowanie procesora
Na podstawie wyników badań inżynier kliniczny rozpoczyna ustawianie procesora. Za pomocą komputera połączonego z procesorem programuje on wewnętrzną pamięć urządzenia w taki sposób, aby przetwarzało dźwięki ze świata zewnętrznego na impulsy elektryczne, która będą idealnie dobrane do możliwości nerwu słuchowego i drogi słuchowej. Nie jest to działanie rutynowe – każdy przypadek jest inny.
Nadzór specjalny
Ważne, aby programowanie procesora wykonywał specjalista z dużym doświadczeniem, który na podstawie analizy wyników badań jest w stanie ocenić działanie układu słuchowego w pobudzeniu elektrycznym. Podczas tej oceny specjalista może też wychwycić niewielki odsetek pacjentów, u których z różnych przyczyn rehabilitacja słuchu nie przebiega prawidłowo. Na każdym etapie obowiązuje nas tzw. system red flag. Jeśli mamy podejrzenie jakiejś nieprawidłowości, obejmujemy pacjenta specjalną opieką. Zlecamy mu m.in. dodatkowe badania, np. tomografię komputerową, która pozwala dokładnie ocenić położenie wiązki elektrod implantu w uchu wewnętrznym.
Spora grupa osób implantowanych po pięciu miesiącach od aktywacji odczuwa poprawę słyszenia i rozumienia. Kontrola ustawienia i programowanie procesora przez inżyniera klinicznego ma zwykle na celu precyzyjne dostrojenie protezy słuchu zarówno do charakterystyki ośrodkowego układu nerwowego, jak i indywidualnych potrzeb oraz preferencji pacjenta. Po kolejnych 4 miesiącach (czyli 9 miesięcy od aktywacji) przy kolejnej wizycie kontrolnej można dokonać pierwszego podsumowania – wstępnej oceny skuteczności rehabilitacji medycznej.
Telefitting
Telefitting to zdalne dopasowanie implantów ślimakowych, system który zapewnia większą dostępność leczenia pacjentom z wadami słuchu i możliwość zdalnego sterowania ich rehabilitacją.
Dla uzyskania najlepszych wyników w zakresie poprawy słuchu, po założeniu implantu ślimakowego konieczne jest optymalne dopasowanie procesora mowy. Do niedawna większość pacjentów musiała odbyć długą podróż do ośrodka implantującego, co wiązało się z dużymi kosztami, stratą czasu i zmęczeniem spowodowanym podróżą. Problem ten może zostać rozwiązany poprzez zdalne dopasowanie implantu, czyli telefitting.
Telefitting pozwala pacjentom na odbywanie rehabilitacji słuchu na odległość. Chorzy nie muszą już co kilka miesięcy zgłaszać się na wizyty do szpitala. Wystarczy, że dojadą do ośrodka zintegrowanego za pomocą systemu telekonferencji z kliniką w Kajetanach. Rocznie z udogodnień w postaci rozwiązań telemedycznych korzysta już kilka tysięcy pacjentów. Dzięki systemowi telefittingu wizyta w zasadzie nie różni się od tej odbywanej osobiście, tyle tylko, że pacjent i lekarz widzą siebie na ekranie monitora. Wykorzystanie sprawdzonych przez lata zdalnych metod dopasowania i rehabilitacji daje wymierne korzyści materialne – oszczędność czasu i pieniędzy pacjentów, a także lepsze wykorzystanie czasu kadry medycznej.
Specjaliści z Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy Medincus przy pomocy przeszkolonej kadry z lokalnego ośrodka, mogą przeprowadzić niezbędne badania, pomiary i konsultacje medyczne, a inżynier kliniczny, przebywając w swoim gabinecie w Kajetanach, może przejąć kontrolę nad zdalnym komputerem i przeprogramować procesor mowy pacjenta na podstawie wyników pomiarów. Internet pozwala specjalistom z Centrum na zorganizowanie telekonferencji umożliwiającej kontakt słuchowy i wzrokowy z pacjentem oraz personelem pomocniczym.
Telekonsultacje
Możliwości telekonsultacji wykorzystywane są zarówno do ciągłej opieki telerehabilitacyjnej, planowych wizyt telediagnostycznych, interwencyjnych wizyt w przypadku pojawienia się problemu słuchowego, telekonsultacji lekarskich trudnych przypadków medycznych, jak i monitorowania i telekonsultacji stacjonarnych turnusów rehabilitacyjnych w Ciechocinku.
Telefitting jest bezpieczny, niezawodny i dobrze przyjmowany zarówno przez pacjentów, jak i przez specjalistów. Parametry stymulacji elektrycznej uzyskiwane podczas telefittingu nie różnią się od wartości, jakie uzyskuje się podczas tradycyjnego dopasowania w osobistym kontakcie z pacjentem.
Platformę dla zaawansowanej procedury telefittingu stanowi Krajowa Sieć Teleaudiologii.
Krajowa Sieć Teleaudiologii
System, który obejmuje m. in. telerehabilitację, telefitting, teleedukację, badania przesiewowe, telediagnostykę w Europie, Azji i Afryce, powstał w 2009 roku, obecnie złożony jest z 25 stanowisk telemedycznych.
Celem powstania pierwszej w świecie Krajowej Sieci Teleaudiologii była poprawa jakości życia osób z zaburzeniami słuchu i mowy w Polsce poprzez zastosowanie rozwiązań telemedycznych. Telemedycyna, łącząc medycynę i telekomunikację, umożliwia świadczenie usług medycznych na odległość, niwelując tym samym bariery geograficzne i finansowe związane z przemieszczaniem się pacjentów do specjalistycznych ośrodków medycznych, oraz zwiększa dostęp pacjentów do doświadczonej, wykwalifikowanej kadry, a specjalistom udostępnia nowoczesne metody uczenia się i zdobywania doświadczenia.
