Antybiotykoterapia u dzieci

21 września 2020 by administartor
shutterstock_493198750-1200x800.jpg

Antybiotyki stanowią grupę leków wykorzystywaną w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Zostały odkryte przez lekarza Aleksandra Fleminga, który w 1928 roku zaobserwował antybakteryjne właściwości grzybów z rodziny Penicilium. Obserwacje te przyczyniły się do rozpoczęcia prac nad wyizolowaniem substancji czynnej i w efekcie zaowocowały zastosowaniem po raz pierwszy w 1941 roku tej grupy leków u ludzi. Wydarzenie to stanowiło jedno z największych odkryć dla świata medycyny. Od momentu wynalezienia antybiotyków penicylinowych tj. od ponad 70 lat grupa tych leków stanowi podstawową metodę leczenia zakażeń bakteryjnych stosowaną również w otorynolaryngologii. Ostatnie lata przyniosły jednak znaczący wzrost oporności bakterii na antybiotykoterapię, który stał się globalnym problemem o znaczeniu zdrowotnym oraz ekonomicznym.

W dziecięcej praktyce otorynolaryngologicznej farmakoterapia niosąca konieczność zastosowania antybiotyku może być spowodowana leczeniem takich chorób jak: ostre zapalenie migdałków i gardła, ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) oraz ostre zapalenie zatok.

Zasady dotyczące podawania oraz przygotowywania antybiotyku dziecku

W przypadku konieczności zastosowania antybiotyku istnieje kilka uniwersalnych zasad, którymi należy się kierować, by terapia była możliwie najbardziej skuteczna i ograniczała problem rozwijającej się antybiotykooporności.

  • Antybiotyk należy podawać dziecku zawsze o tej samej porze. W przypadku zalecenia stosowania leku raz na dobę, lek powinien być podawany raz na dobę w równych odstępach co 24 godzin. W przypadku konieczności podawania leku dwa razy dziennie, kolejne dawki powinny być przyjmowane w stałych 12 godzinnych odstępach. Z kolei w przypadku podawania leku trzy razy dziennie odstęp między kolejnymi dawkami powinien wynosić równo 8 godzin. Należy wziąć pod uwagę rytm dobowy dziecka i planować odstępy podania leku wykorzystując całą dobę –  zarówno dzień, jak i noc. Zapewnienie właściwych odstępów między kolejnymi dawkami leku jest istotne, gdyż przekłada się to na uzyskanie oraz utrzymanie właściwego stężenia terapeutycznego stosowanego antybiotyku w tkankach.
  • Nie wolno bez konsultacji z lekarzem skracać czasu leczenia. Każdą antybiotykoterapię prowadzi się do wykorzystania ostatniej tabletki lub podania ostatniej przepisanej przez lekarza dawki zawiesiny. Nawet po podaniu kilku pierwszych dawek i zaobserwowaniu poprawy stanu zdrowia dziecka nie należy przerywać farmakoterapii. Poprawa stanu zdrowia świadczy o właściwie dobranej metodzie leczenia. Przedwczesne zaprzestanie podawania leku może spowodować rozwinięcie się szczepów bakterii opornych, co w efekcie kolejnej terapii antybiotykiem nie pozwoli zastosować tego samego leku, gdyż będzie nieskuteczny.
  • Nie należy stosować antybiotyków bez konsultacji z lekarzem, świadczy o tym fakt, iż grupa tych leków jest dostępna wyłącznie z przepisu lekarza. Samodzielne podawanie leku dziecku bez konsultacji z lekarzem, który został po wcześniejszej (niedokończonej) terapii jest nieodpowiedzialne i niebezpieczne dla stanu zdrowia dziecka.
  • Zdecydowana większość antybiotyków stosowanych u dzieci podawanych jest w postaci zawiesiny doustnej, co w efekcie oznacza konieczność jej wcześniejszego przygotowania. Pierwszym krokiem pozwalającym prawidłowo przygotować lek jest zapoznanie się z ulotką dla pacjenta dołączoną do każdego opakowania leku. Antybiotyk występuje zwykle w postaci proszku, który wymaga „zawieszenia go w wodzie”. Przed przygotowaniem zawiesiny konieczne jest wstrząśnięcie pojemnikiem z lekiem, co rozluźni znajdujący się w pojemniku proszek i pozwoli kolejno na jego łatwiejsze rozpuszczenie. Kolejnym krokiem jest dodanie do proszku przygotowanej i wystudzonej do temperatury pokojowej wody. Należy zwrócić uwagę na oznaczenie, do którego momentu należy uzupełnić butelkę wodą. Nie można przekroczyć miejsca zaznaczonego kreską lub strzałką zaznaczonego na opakowaniu leku. To bardzo ważne, ponieważ przekroczenie tego miejsca może spowodować, że antybiotyk zostanie źle przygotowany. Czasami do opakowania z antybiotykiem dołączona jest specjalna miarka, którą należy uzupełnić wodą i dopiero wtedy przelać jej zawartość do butelki z proszkiem.

Kolejny krok to dokładne wymieszanie wody z proszkiem poprzez obracanie i wstrząsanie zakręconą butelką tak, aby cały proszek został równomiernie rozproszony.

Przygotowując antybiotyk należy pamiętać również, że do sporządzenia zawiesiny nie należy stosować wody mineralnej, gdyż związki w niej zawarte mogą osłabić działanie lub wchłanianie leku. Przygotowaną zawiesinę standardowo trzymamy w lodówce, jednak warunki, w jakich należy przechowywać sporządzony lek określone są w ulotce, z którą należy się zapoznać. Każda zawiesina z antybiotykiem podawana doustnie jest odpowiednia do stosowania jedynie przez kilka dni. Potem należy ją zutylizować we właściwy sposób. Informacje dotyczące stosowania można znaleźć w ulotce dla pacjenta lub dopytać farmaceutę.

Ogólne zasady dotyczące stosowania antybiotyków

  • W czasie przyjmowania antybiotyków należy zwrócić uwagę na rodzaj płynu, który wykorzystywany jest do popijania dawki. Jest to bardzo istotne, gdyż niewłaściwy płyn zastosowany do popijania dawki leku może mieć wpływ na jego efekt terapeutyczny, a tym samym stan zdrowia pacjenta. Wszelkie przyjmowane leki, w tym i antybiotyki należy popijać obfitą ilością przegotowanej chłodnej wody (około szklanki) – chyba że ulotka dołączona do leku nakazuje inaczej. Istotne jest również, by woda zawierała niewielką ilość soli mineralnych, gdyż mogłyby one spowodować zmniejszenie wchłanianie leku. Co więcej, nie należy popijać antybiotyku sokami cytrusowymi, mlekiem, napojami mlecznymi, kawą, herbatą, które mogą wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi i zmniejszać lub zwiększać wchłanianie leku nawet o 50%.
  • W przypadku, gdy lek zostanie przepisany w postaci zawiesiny, którą należy samodzielnie przygotować, należy postępować zgodnie ze znajdującą się w ulotce instrukcją.
  • W czasie antybiotykoterapii należy zwrócić szczególną uwagę na porę, w której należy przyjąć daną dawkę leku zapewniającą jego optymalne wchłanianie. Informacje jak przyjmować dany lek można uzyskać od farmaceuty lub/i znaleźć w dołączonej ulotce dla pacjenta.

Co zrobić kiedy dziecko zwymiotowało podany lek?

Każda sytuacja, w której dziecko jest chore jest stresująca dla rodziców. Dodatkowy stres powoduje sytuacja, kiedy dziecko zwymiotuje podaną mu dawkę leku. Aby ocenić, czy zasadne jest podanie kolejnej dawki, należy wziąć pod uwagę dwa czynniki:

  1. Czas od podania leku do momentu wystąpienia wymiotów. Generalnie większość antybiotyków podawana dzieciom występuje w postaci zawiesiny. Szybkość wchłaniania leków w postaci syropów lub roztworów to około 10 minut, natomiast zawiesina (czyli np. antybiotyk w postaci zawiesiny dla dzieci) potrzebuje nieco więcej czasu, czyli 15 minut. Zatem jeśli wymioty nastąpiły w okresie krótszym niż 10 lub 15 minut w zależności od postaci leku, dawkę należy powtórzyć.
  2. Leczona choroba oraz podany lek. Jak już wcześniej zostało napisane, regularne podawanie antybiotyku w czasie choroby pochodzenia bakteryjnego jest bardzo ważne, dlatego w takim wypadku należy rozważyć, czy ryzyko niezadziałania leku jest większe od ryzyka wystąpienia działań niepożądanych leku spowodowanych obecnością w organizmie większej dawki. W takiej sytuacji należy skontaktować się z lekarzem.

Konieczność stosowania probiotyku w czasie leczenia antybiotykiem

Każda antybiotykoterapia ogólnoustrojowa niesie możliwość wystąpienia działań niepożądanych w postaci biegunki. Biegunka poantybiotykowa występuje u 5% do 39% przypadków leczonych w czasie od początku leczenia do nawet dwóch miesięcy od zakończenia terapii antybiotykiem. Objawy mogą wahać się od łagodnej samo ograniczającej się biegunki do postaci ciężkiej wywołanej najczęściej zakażeniami Clostridium difficile. Probiotyk definiowany jest jako zespół żywych mikroorganizmów podawanych w odpowiednich ilościach przynoszący korzyści zdrowotne gospodarzowi. Uzasadnieniem przemawiającym za koniecznością podawania probiotyku dziecku w czasie antybiotykoterapii jest fakt, iż antybiotyki przyczyniają się do zaburzeń równowagi fizjologicznej flory jelitowej, gdyż niszczą nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale także te naturalnie bytujące w przewodzie pokarmowym dziecka. Problem ten dotyczy szczególnie antybiotyków o szerokim spektrum działania. Wśród szczepów probiotycznych, u których potwierdzono skuteczność w zapobieganiu występowania biegunki po antybiotykowej, w tym u dzieci, należy wymienić należące do drożdży Saccharomycesboulardii oraz bakterie Lactobacillusrhamnosus GG. W przypadku gdy dziecku został przepisany antybiotyk warto porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą o zastosowaniu probiotyku. Do naturalnych produktów zawierających bakterie probiotyczne należą np. ogórki kiszone, kefir, jogurt naturalny, maślanka, kiszona kapusta czy zakwas z buraków.

Jak prawidłowo stosować produkty probiotyczne?

Probiotyki o udowodnionej skuteczności w przeciwdziałaniu biegunce poantybiotykowej można stosować w czasie całej antybiotykoterapii lub nawet kilka dni dłużej. Właściwy sposób podawania probiotyku uzależniony jest od składu produktu probiotycznego, dlatego warto zapoznać się z dołączoną ulotką lub skonsultować to z farmaceutą. Produkty probiotyczne zawierające w składzie drożdże Saccharomycesboulardii można zażywać o tej samej porze wraz z przyjmowanym antybiotykiem. Spowodowane jest to faktem, iż antybiotyki stosowane w zakażeniach bakteryjnych nie wykazują działania na szczepy drożdży, przez co nie jest wymagany odstęp między przyjmowanym antybiotykiem a przyjmowanym produktem probiotycznym. W przypadku stosowania probiotyków zawierających w składzie szczepy bakterii probiotycznych innych niż Saccharomycesboulardii lub też preparatów łączonych konieczne jest zachowanie około dwugodzinnego odstępu między podaniem antybiotyku a podaniem probiotyku. Takie zachowanie odstępu pozwoli na utrzymanie właściwości probiotycznych preparatu, wrażliwego na działanie antybiotyku.

W aptece dostępne są różnorodne preparaty probiotyczne różniące się swoimi właściwościami. Wybierając preparaty możemy spotkać się z preparatami w postaci:

  • probiotyku zawierającego żywe bakterie kwasu mlekowego – Lactobacillus Bifidobacterium oraz drożdżaki;
  • prebiotyku, który zawiera substancje, wspomagające wzrost naturalnej mikroflory jelitowej. Do najczęściej stosowanych prebiotyków należy zaliczyć: inulinę i oligosacharydy, występujące w produktach pochodzenia roślinnego takich jak: karczoch, cykoria, pszenica, czosnek, cebula czy banany. Najlepszy efekt terapeutyczny uzyskiwany jest przy stosowaniu preparatów zawierających obie grupy substancji. Preparaty zawierające w składzie probiotyk i prebiotyk określane są mianem synbiotyku.
Copyright by CSIM 2021. Все права защищены.

Copyright by CSIM 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Realizacja: X-Connect.pl
Cвершение: X-Connect.pl
Skip to content