Biuletyn Report Card 2023 – Pediatric audiological evaluation (part I): guidelines and protocols for neonatal hearing screening, dostarcza m. in. wskazówek dotyczących metod wczesnej diagnostyki i interwencji audiologicznych u pacjentów pediatrycznych. Autorami najnowszego wydania są polsko-brazylijscy eksperci z dziedziny medycyny: Andrea Soares, Daniela Gil, Piotr Henryk Skarzynski oraz Milaine Dominici Sanfins.
Z pełną treścią biuletynu można zapoznać się klikając w link.
Trwając w przekonaniu, że najpiękniejszym prezentem, jaki możesz wręczyć na święta jest ten, który możesz usłyszeć, Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS wyznaczyło cały grudzień miesiącem bezpłatnych badań słuchu dla pacjentów po 60 roku życia. W ramach akcji, we wszystkich placówkach Grupy MEDINCUS, seniorzy mogą wykonać bezpłatne badanie słuchu, zakończone profesjonalną konsultacją protetyczną.
Od 1 do 31 grudnia 2023 roku, nasi specjaliści wykonują audiometrię tonalną, która pozwala określić, czy pacjent ma jakiekolwiek problemy ze słuchem i – jeśli tak – jakiego są rodzaju. Wyniki audiometrii tonalnej pomagają lekarzom i audiologom zdiagnozować rodzaj i stopień utraty słuchu oraz opracować odpowiedni plan leczenia, terapii lub zdecydować o zastosowaniu kompensacji ubytków słuchu (m.in. aparatów słuchowych).
Aby bezpłatnie zbadać swój słuch i otrzymać profesjonalną poradę protetyczną, należy umówić się telefonicznie na wizytę w wybranej placówce Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS. Z oferty mogą skorzystać pierwszorazowi pacjenci, którzy ukończyli 60 rok życia. Akcja obejmuje także badania słuchu AT i AI oraz konsultacje protetyczne zlecone przez specjalistę w trakcie wizyty lekarskiej. Zapoznaj się z regulaminem akcji.
Niedosłuch to schorzenie, które dotyczy wielu osób, niezależnie od wieku lub płci. Co więcej, często pozostaje niezauważone przez długi czas. Trafnie zostało opisane przez prof. Piotra H. Skarżyńskiego:
„Ubytki słuchu nie wybierają sobie ofiar, co więcej, bardzo często przez długi czas pozostają niewidoczne. Małe dziecko przecież nie powie, że gorzej słyszy. Może nawet nie wiedzieć, co to znaczy „gorzej słyszeć”, bo nigdy mogło nie słyszeć inaczej. Bywa, że rodzice szukają wymówek „ktoś za cicho mówi” albo „ktoś mówi niewyraźnie. Dorośli równie często bagatelizują problem niedosłuchu i stosują takie same wymówki „mówisz za cicho”, „w telewizji mówią niewyraźnie, kiedyś lepiej uczyli dykcji”. Ponadto prof. Skarżyński podkreśla: „Niedosłuch związany z wiekiem może pojawić się już w czwartej dekadzie życia i pogłębiać się stopniowo, osiągając różny poziom w następnych okresach życia. Szacuje się, że dotyczy ok. 50% osób po 65 roku życia, statystycznie częściej mężczyzn niż kobiet. To poważny problem społeczny, gdyż kłopoty ze słuchem prowadzą u seniorów do wyobcowania, depresji, zaburzeń funkcji poznawczych czy epizodów zaburzeń pamięci. W takich sytuacjach w celu kompensacji niedosłuchu, można na przykład zastosować aparat słuchowy.
Niedosłuch można zidentyfikować na podstawie różnych objawów. Warto zwrócić uwagę na następujące symptomy:
Szczególnie ważne jest wczesne rozpoznanie niedosłuchu u dziecka, ponieważ im wcześniej zidentyfikowany zostanie ten problem, tym szybciej można rozpocząć odpowiednie leczenie. Kilka poniższych wskazówek może pomóc rodzicom i opiekunom rozpoznać zaburzenia słuchu u malucha:
W zależności od lokalizacji uszkodzenia słuchu wyróżniono kilka rodzajów niedosłuchu:
Czy niedosłuch może się cofnąć?
Jeżeli chodzi o niedosłuch odbiorczy, to niestety zwykle nie cofa się. Jednak w przypadku niedosłuchu przewodzeniowego, istnieje szansa na poprawę słuchu, na przykład za pomocą leczenia lub zabiegu chirurgicznego.
Stopnie niedosłuchu mogą być różne, od lekkiego po głęboki. Są one określane na podstawie wyników badania audiometrycznego.
Czy mam niedosłuch? Jeśli zauważyłeś u siebie lub u bliskiej osoby objawy niedosłuchu, to pierwszym krokiem jest konsultacja z lekarzem laryngologiem lub audiologiem. Badania audiometryczne pozwolą określić stopień i rodzaj niedosłuchu oraz pozwolą wdrożyć odpowiednie leczenie: farmakologiczne, operacyjne lub też zastosowanie aparatu słuchowego. Warto pamiętać, że diagnoza i leczenie niedosłuchu to istotne elementy poprawiające jakość życia osób z tym schorzeniem.
„Aparaty słuchowe to, mówiąc najprościej, miniaturowe komputery zaprojektowane do przywracania słuchu osobom, które go utraciły.” Jakie możliwości oferuje najnowocześniejsza technologia wyjaśnia Andrzej Pastuszak, otorynolaryngolog z Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS. „Aparaty można stosować – niezależnie od wieku czy też powodu utraty słuchu. Dobór odpowiedniego aparatu to zadanie protetyka słuchu (specjalisty zajmującego się aparatami słuchowymi). Zdecydowanie nie wolno kupować aparatu bez szczegółowych badań przeprowadzonych w gabinecie i specjalistycznej konsultacji z otolaryngologiem. Korzystanie ze źle dobranego urządzenia przyniesie więcej szkód niż pożytku”.
Aparaty słuchowe są rozwiązaniem, które znacząco poprawiają jakość życia osób z niedosłuchem. Dzięki nim można odzyskać zdolność do słyszenia i komunikowania się, a dobranie odpowiedniego aparatu słuchowego jest kluczowe!
Wyróżnia się dwa główne rodzaje aparatów słuchowych:
Jaki aparat słuchowy wybrać? Jak już wspomniano na rynku dostępne są różne rodzaje aparatów słuchowych, a przy ich wyborze warto wziąć pod uwagę kilka kryteriów:
A zatem, jakie aparaty słuchowe wybrać? Nie ma identycznej odpowiedzi dla każdego pacjenta. Aby niedosłuch oraz objawy z nim związane zostały zminimalizowane, aparaty słuchowe muszą być odpowiednio dobrane i dostosowane. Istotne jest zatem spersonalizowane podejście, które pozwoli znacząco poprawić codzienne funkcjonowanie i komunikację osoby niedosłyszącej.
Dobry aparat słuchowy to taki, który spełnia indywidualne potrzeby pacjenta – np. mały aparat z drobnymi elementami może być ciężki w codziennej obsłudze dla osoby starszej, mniej sprawnej manualnie; skomplikowane ustawiania (np. przez aplikację) mogą być trudne w obsłudze dla seniora; dla dziecka może być np. ważny kolor obudowy – wszystkie te aspekty warto przedyskutować z protetykiem słuchu.
Ile kosztuje dobry aparat słuchowy? Najdroższy aparat słuchowy niekoniecznie oznacza, że jest najlepszym rozwiązaniem dla danego pacjenta. Najważniejsze jest dopasowanie i skuteczność w poprawie słuchu oraz jakość dźwięku generowana przez urządzenie oraz komfort pacjenta. Ceny nowoczesnych aparatów mogą się wahać w granicach od kilku do kilkunastu tysięcy za sztukę.
Jeśli masz wątpliwości co do swojego słuchu lub potrzebujesz porady w wyborze aparatu słuchowego, skonsultuj się z lekarzem otolaryngologiem lub audiologiem, którzy pomogą Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie. Nie odkładaj tego na później, ponieważ poprawa jakości słuchu może znacząco poprawić jakość Twojego życia!
Obiektywne metody oceny słuchu to specjalistyczne procedury audiologiczne, które umożliwiają dokładną ocenę funkcji słuchu bez konieczności aktywnej współpracy pacjenta. Opierają się na rejestrowaniu fizjologicznych reakcji układu słuchowego na bodźce dźwiękowe. Zaliczamy do nich m. in. audiometrię impedancyjną (ocena elastyczności błony bębenkowej i przewodzenia dźwięku przez ucho środkowe), otoemisję akustyczną (ocena prawidłowości funkcjonowania struktur ucha wewnętrznego, np. ślimaka), metodę słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu (ABR) – szczegółowo opisaną w niniejszym artykule przez lek. Elizę Sasimowicz z Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS.
Badanie ABR, nazywane również BERA (metoda słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu; auditory brainstem response) jest uważane za wiarygodne narzędzie diagnostyczne do oceny funkcjonowania wyższych pięter drogi słuchowej (nerwu słuchowego, ośrodków w pniu mózgu, kory słuchowej). Bazuje na rejestracji niewielkich sygnałów elektrycznych pochodzących z drogi słuchowej, które pojawiają się po podaniu bodźca dźwiękowego. Za pomocą tej metody sprawdza się, jak mózg reaguje na dźwięk, określa się próg słyszenia, a także stopień i rodzaj niedosłuchu.
Badanie ABR odgrywa kluczową rolę we wczesnej diagnostyce guzów kąta mostowo-móżdżkowego oraz stanowi ważny element badań przesiewowych słuchu u noworodków i niemowląt. Zaliczane jest do obiektywnych metod oceny słuchu, co oznacza, że nie wymaga aktywnej współpracy ze strony pacjenta. Dzięki temu można je stosunkowo łatwo przeprowadzić u osób, które nie są w stanie samodzielnie współdziałać w procesie badawczym, takich jak noworodki, niemowlęta, osoby w podeszłym wieku lub osoby z ograniczeniami ruchowymi.
Badanie ABR to procedura bezpieczna, nieinwazyjna i bezbolesna, co oznacza, że nie wiąże się z ryzykiem uszkodzenia ucha lub innych narządów. W trakcie badania pacjentowi zakłada się słuchawki, a na jego głowie umieszcza się trzy elektrody, które są połączone z zaawansowanym systemem komputerowym, rejestrującym aktywność mózgu. Wynik badania stanowi wykres, przedstawiający fale mózgowe oznaczone cyframi rzymskimi od I do V. Każda fala odpowiada konkretnemu odcinkowi drogi słuchowej, od ślimaka do pnia mózgu. Z wykresu odczytuje się reakcje badanego na dźwięki. Badanie ABR pozwala precyzyjnie określić dolną i górną granicę słyszalności oraz zidentyfikować rodzaj i stopień występującego zaburzenia słuchu.
Czas trwania badania ABR może się różnić, ale zazwyczaj jest stosunkowo krótką procedurą, trwającą od 30 minut do godziny. Istnieją pewne czynniki, które mogą wpłynąć na czas trwania badania, np. niemowlęta i małe dzieci mogą wymagać dodatkowego czasu na przygotowanie pacjenta i utrzymanie spokoju podczas procedury. W czasie godzinnej procedury pacjent musi leżeć nieruchomo, dlatego w przypadku tak małych dzieci ABR wykonuje się w czasie snu. Przeciwskazania do wykonania badania na ogół nie istnieją, ponieważ jest ono nieinwazyjne i bezpieczne, może być także powtarzane i przeprowadzane u pacjentów w każdym wieku. Nie zaleca się jedynie wykonywania badania ABR w czasie infekcji, z uwagi na możliwość zafałszowania wyników przez wydzielinę zalegającą w nosogardle.
Z uwagi na fakt, że procedura nie wymaga aktywnej współpracy pacjenta w czasie badania, można je przeprowadzać bez ograniczeń wiekowych. Najczęściej wykonywane jest u osób z podejrzeniem niedosłuchu, guza nerwu słuchowego, zmagających się z szumami usznymi, zawrotami głowy lub zaburzeniami równowagi oraz gdy konieczna jest ocena uszkodzeń pozaślimakowych lub monitorowanie wybranych operacji neurochirurgicznych, a także w przypadku podejrzenia symulacji niedosłuchu. ABR pomaga w diagnozowaniu problemów słuchu u dzieci, zwłaszcza tych, które nie są w stanie wyrazić swoich dolegliwości słuchowych werbalnie oraz dorosłych, z którymi utrudniony jest kontakt. Najczęściej badanie to jest wykonywane u:
– noworodków i niemowląt, które nie przeszły pozytywnie przesiewowego badania słuchu,
– u małych dzieci oraz tych które ukończyły 3. rok życia, a jeszcze nie mówią oraz tych, które nie współpracują w badaniach audiometrycznych,
– osób niepełnosprawnych lub pacjentów, z którymi nie ma kontaktu słowno-logicznego,
– ludzi w podeszłym wieku.
Przygotowanie do badania ABR nie jest skomplikowane, ale istnieją zalecenia, które warto wziąć pod uwagę, aby uzyskać jak najdokładniejsze i wiarygodne wyniki. Oto kilka wskazówek dotyczących przygotowania do badania ABR:
– umów się na wizytę: upewnij się, że wybierasz placówkę z wykwalifikowanym personelem i odpowiednim sprzętem do przeprowadzenia badania.
– informacje o lekach: przed badaniem poinformuj specjalistę o wszystkich przyjmowanych lekach i innych substancjach, które mogą wpłynąć na wyniki badania. Niektóre leki mogą mieć wpływ na reakcje nerwu słuchowego.
– czystość uszu: jeśli masz wątpliwości, zapytaj specjalistę, czy konieczne jest oczyszczenie uszu przed badaniem
– badanie ABR zwykle wymaga spokoju i braku ruchu, zwłaszcza w okolicach głowy, dlatego ważne jest, aby ubrać się wygodnie i przemyśleć, co można zrobić, aby się zrelaksować podczas badania
– współpraca z personelem medycznym: w placówce medycznej zapytaj specjalistę, co dokładnie oczekuje się od ciebie podczas badania ABR. Bądź gotowy do współpracy z personelem, który będzie kontrolował procedurę
– pacjent powinien być zdrowy i nie przechodzić żadnej infekcji górnych dróg oddechowych.
Na badanie ABR najczęściej kierowani są pacjenci dorośli, z którymi utrudniony jest kontakt słowno-logiczny. Badanie przeprowadza się m. in., gdy występuje podejrzenie niedosłuchu, guza nerwu słuchowego, wśród osób z zaburzeniami równowagi, szumami usznymi oraz w trakcie monitorowania wybranych operacji neurochirurgicznych. Badanie wykonywane jest w stanie wyciszenia.
ABR odgrywa obecnie największą rolę w diagnostyce wczesnych zaburzeń słuchu u dzieci. Poza opisanymi powyżej wskazaniami do wykonania badania oraz wskazówkami dotyczącymi przygotowania się do badania, zaleca się, aby dziecko przyjechało na badanie śpiące i głodne. Dziecko przed samym badaniem jest karmione i usypiane przez rodziców. Podanie posiłku przed samym badaniem ma zagwarantować, że dziecko nie obudzi się w czasie badania. Niekiedy u dzieci powyżej roku przeprowadza się badanie w śnie wywołanym farmakologicznie. Natomiast u sześciorocznych i starszych dzieci badanie ABR wykonuje się tak samo jak u osób dorosłych. Poradnie audiologiczne często przeprowadzają badania do późnych godzin wieczornych.
W niektórych placówkach wykonywane jest ABR nocne w ośrodku oraz w domu pacjenta, co sprzyja pomyślnemu przeprowadzaniu badania u małych dzieci, zapewniając komfort i poczucie bezpieczeństwa.
Aby badanie ABR było wiarygodne, nie powinno się go wykonywać w trakcie choroby. Należy wcześniej ocenić również ucho środkowe i zewnętrzne. Jeśli w uszach znajduje się woskowina, ciało obce, płyn w uchu środkowym lub też mamy do czynienia z niedrożnością trąbek słuchowych (np. spowodowaną wydzieliną kataralną lub przerostem III migdałka), badanie progu słyszenia będzie zafałszowane. W takich przypadkach zaleca się zmianę terminu badania, na okres, kiedy dziecko jest zdrowe.
Badanie ABR u małych dzieci najlepiej jest wykonywać w czasie ich snu, preferowana jest także lokalizacja w komfortowym otoczeniu, takim jak własny dom. W odpowiedzi na te potrzeby, niektóre ośrodki wprowadziły możliwość przeprowadzenia badania w warunkach nocnej wizyty domowej, co minimalizuje stres dziecka. Taki typ badania może być również opcją dla osób starszych i niepełnosprawnych, które z trudem dojeżdżają do placówki.
Podsumowując, badanie ABR jest narzędziem diagnostycznym, które może dostarczyć cennych informacji o stanie słuchu dorosłych i dzieci. Jest bezpieczne i nieinwazyjne, ale wymaga współpracy i cierpliwości ze strony dziecka.
Z dumą ogłaszamy, że profesor Piotr H. Skarżyński otrzymał tytuł “Laryngolog Roku Polski” w plebiscycie HIPOKRATES 2023. To ogromne wyróżnienie, które nie byłoby możliwe bez Waszego wsparcia i oddanych głosów.
W imieniu prof. Piotra H. Skarżyńskiego, serdecznie dziękujemy za oddane głosy i okazane zaufanie.
Głosowanie podzielone jest na kilka etapów – zaczynając od lokalnych społeczności aż do poziomu ogólnokrajowego, gdzie wyłaniani są zwycięzcy poszczególnych kategorii. Uroczysta gala wręczenia nagród odbędzie się 8 grudnia w Zamku Królewskim w Warszawie.
Jesienią i zimą liczba infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych wzrasta lawinowo. W większości są to infekcje wirusowe, które nie wymagają stosowania antybiotyków. Ich leczenie ogranicza się zazwyczaj do podawania ogólnodostępnych preparatów łagodzących objawy.
O tym, jak ważna jest znajomość substancji czynnych w lekach przyjmowanych przez chorego, wspominała w najnowszym numerze czasopisma „Słyszę” dr hab. n. med. i n. o zdr. Magdalena B. Skarżyńska.
Nie wszyscy mają świadomość, że w popularnych lekach stosowanych do łagodzenia infekcji, mogą występować te same substancje. Przyjmując kilka preparatów jednocześnie, może dojść do nieświadomego ich przedawkowania lub/i wystąpienia działań niepożądanych z tym związanych.
„Wśród preparatów dostępnych bez recepty są zawierające jedną tylko substancję leczniczą oraz preparaty złożone, tzn. zawierające kilka substancji czynnych z różnych grup: leki przeciwbólowe/przeciwgorączkowe, leki przywracające drożność nosa, substancje czynne z grupy leków przeciwhistaminowych oraz przeciwkaszlowe czy wykrztuśne. Substancje czynne wchodzące w skład preparatów złożonych są również dostępne w preparatach pojedynczo. Tak więc kupując i potem stosując na przykład dwa czy trzy preparaty, można – jak już wspomniano wyżej – przedawkować lek i sobie zaszkodzić.” – zaznacza specjalistka farmacji aptecznej i szpitalnej, w trakcie specjalizacji z farmacji klinicznej, Magdalena B. Skarżyńska.
Pełną treść artykułu można przeczytać w aktualnym wydaniu dwumiesięcznika „Słyszę”.
Trzecia część biuletynu Report Card poświęcona szumom usznym, które dotykają ludzi w każdym wieku, zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Autorami najnowszego wydania są polscy i brazylijscy naukowcy: Magdalena B. Skarżyńska, Piotr H. Skarżyński, Milaine Dominici Sanfins.
Zachęcamy do zapoznania się z biuletynem Tinnitus: The phantom sound (part III). Pharmacological treatment of tinnitus.
Badanie elektrofizjologiczne jest narzędziem, które dostarcza ważnych informacji na etapie stawiania diagnozy słuchowej. Temat opisany został szczegółowo w biuletynie Report Card Auditory electrophysiology part 1 – basic concepts przez Milaine Dominici Sanfins and Piotra H. Skarżyńskiego.
