Logopeda: Pomoc w trudnościach komunikacyjnych

Komunikacja jest fundamentalną umiejętnością, która kształtuje nasze relacje i wpływa na sukces w wielu aspektach życia. Dla niektórych osób płynna mowa i właściwa artykulacja mogą być jednak wyzwaniem. To tutaj na scenę wkracza logopeda, specjalista od nauki i korekty mowy.

Logopeda: Mistrz mowy
Logopeda, czasem nazywany terapeutą mowy, to ekspert zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń mowy, artykulacji, fonologii i wielu innych aspektów związanych z komunikacją werbalną. W pracy z dziećmi, dorosłymi i osobami starszymi logopedzi pomagają w rozwijaniu umiejętności mówienia i komunikacji, co jest kluczowe dla sukcesu w edukacji, pracy i życiu codziennym.

Kiedy rodzic powinien zwrócić się o pomoc do logopedy?

„Odpowiedź na to pytanie jest prosta – gdy nie jesteśmy pewni, czy dziecko mówi prawidłowo, bądź zauważymy u niego problemy z wymową.” – mówi lek. Małgorzata Czajka-Jędrzejczak, audiolog i foniatra w trakcie specjalizacji z Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS.

Zwróćmy się o pomoc do logopedy, jeśli zauważymy:

1. Problemy z artykulacją: Jeśli mówienie jest niewyraźne lub trudne do zrozumienia, to znak, że warto skonsultować się z logopedą. Może to dotyczyć dzieci jak i dorosłych.
2. Problemy z rozwojem mowy dziecka: Jeśli Twoje dziecko nie osiąga kamieni milowych w rozwoju mowy (czterech kluczowych etapów, opisanych w dalszej części artykułu).
3. Zaburzenia jąkania: Jąkanie może być trudne do przezwyciężenia samodzielnie. Logopeda specjalizujący się w pracy z osobami jąkającymi się może pomóc poprawić płynność mowy.
4. Zaburzenia mowy powstałe na skutek chorób neurologicznych lub urazów. Logopeda może pomóc w procesie rehabilitacji.

Zaburzenia mowy u dzieci – na co rodzić powinien zwrócić uwagę

W rozwoju mowy wyodrębnia się cztery etapy:

1. melodii, który obejmuje okres między urodzeniem a 1 rokiem życia: około 2 miesiąca życia pojawia się tzw. głużenie (wydawanie niezamierzonych, długich, melodyjnych, dźwięków); pomiędzy 6. a 9. miesiącem występuje tzw. gaworzenie (świadome powtarzanie i naśladowanie dźwięków mowy).
2. wyrazu, występujący między 1 a 2 r. ż; to czas wypowiedzi jednowyrazowych; wtedy też następuje intensywny rozwój rozumienia mowy.
3. zdania, pomiędzy 2 a 3 rokiem życia; w trzecim roku życia dziecko posługuje się prostymi zdaniami oraz wymawia wszystkie samogłoski; czterolatek powinien opanować język na poziomie wystarczającym do komunikowania się w codziennych sytuacjach.
4. swoistej mowy dziecięcej, obejmujący okres od 3 do 7 roku życia dziecka; utrwalanie i doskonalenie nabytych umiejętności; dziecko powinno posługiwać się wszystkimi głoskami, wykazywać bogaty zasób słów oraz budować zdania poprawne pod względem gramatycznym.
   
   

„Przebieg rozwoju mowy u dzieci niekiedy wykazuje znaczne różnice – może przebiegać w różnym tempie, ale zawsze zachowane są kolejne etapy. Znajomość norm prawidłowego rozwoju, pozwala kontrolować nam postępy dziecka w tym obszarze. W razie wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą, by w porę skorygować potencjalne problemy” – mówi lek. Małgorzata Czajka-Jędrzejczak.

„Zaburzony rozwój mowy skutkuje trudnościami w nauce czytania i pisania, brakiem koncentracji, gorszą samooceną dziecka, co prowadzi do problemów w rozwoju społecznym i emocjonalnym.” – dodaje.

Nauka mowy z logopedą: pierwsze spotkanie
Pierwsze spotkanie z logopedą to okazja do oceny problemów z mową i ustalenia planu terapeutycznego. „Na pierwszą wizytę powinniśmy zabrać ze sobą książeczkę zdrowia dziecka, ponieważ bardzo ważne są informacje o: przebiegu ciąży (ewentualnych chorobach i przyjmowanych przez matkę lekach), ilości punktów uzyskanych w skali APGAR oraz wyniku przesiewowego badania słuchu noworodka” – mówi (nazwisko osoby do wstawienia) z Centrum Słuchu i Mowy Medincus.
Często pierwsza wizyta ma charakter diagnozy, która pozwala określić obszary, w których potrzebna jest pomoc. W trakcie kolejnych spotkań podejmowana jest praca nad korygowaniem wad wymowy i likwidowaniem zaburzeń komunikacji.
Logopedzi pracują również z osobami dotkniętymi afazją, dysfazją czy dyzartrią (zaburzeniami mowy o podłożu neurologicznym), w tym zajmują się także rehabilitacją mowy po wypadkach i urazach.

Emocje i pozytywna samoocena
W placówkach logopedzi prowadzą zajęcia indywidualne i grupowe. Terapia indywidualna ma na celu wypracowanie poprawności artykulacyjnej u dzieci, wspomaganie rozwoju szeroko rozumianych kompetencji językowych. Zajęcia grupowe ukierunkowane są w głównej mierze na stymulację percepcji słuchowej, poprzez usprawnianie funkcji mających wpływ na rozwój mowy – pamięci, koncentracji, percepcji słuchowej, wzrokowej, ruchowej. Duży nacisk kładziony jest na rozwijanie umiejętności poznawczych, koordynacji wzrokowo-ruchowej, umiejętności współpracy, radzenia sobie z trudnościami czy przestrzegania zasad obowiązujących w grupie. Ważnym elementem zajęć grupowych jest rozwijanie u pacjentów świadomości własnych emocji i praca nad pozytywną samooceną.

Logopeda z dojazdem do domu: wybór z rozsądkiem
W niektórych przypadkach można znaleźć logopedę oferującego sesje w domu. Jednak nie zawsze jest to najlepszy wybór, szczególnie gdy mamy wiele rozpraszających czynników wokół. Dla dzieci, zwłaszcza tych z trudnościami w koncentracji, sesje w spokojnym i profesjonalnym otoczeniu gabinetu logopedycznego mogą być bardziej efektywne.

Nowoczesne terapie
Skuteczne są również terapie, które w sposób pośredni wspomagają rozwój mowy. Jedną z nich jest Stymulacja Polimodalnej Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS-S). Ta autorska terapia ma zastosowanie w wielu różnych grupach zaburzeń, którym towarzyszą zaburzenia przetwarzania słuchowego. Stosowana jest z dużym powodzeniem u dzieci, u których występuje opóźniony rozwój mowy, zaburzenia głosu i artykulacji głosek, trudności w koncentracji uwagi, w czytaniu i pisaniu lub u których występuje jąkanie. Dzięki wykorzystaniu interaktywnych gier i zabaw z użyciem tabletu jest niezwykle przyjazna dla młodych pacjentów.

Lepiej mówić jąkając się niż milczeć płynnie
Jąkanie jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń mowy. Szacuje się, że występuje
u około 1% ludzi, czyli w Polsce może dotyczyć około 400 tys. osób. Jąkanie polega na przerywaniu toku mowy przez nieskoordynowane ruchy mięśni fonacyjnych, oddechowych i artykulacyjnych, czyli tych, biorących udział w tworzeniu dźwięków. Przyczyny jąkania są do dziś niewyjaśnione. Specjaliści wskazują między innymi na aspekty emocjonalne, neurologiczne, psychologiczne czy genetyczne.
Różnorodność czynników wpływających na powstawanie jąkania powoduje, że przed rozpoczęciem terapii, konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki. Na podstawie otrzymanych wyników opracowywany jest indywidualny program rehabilitacyjny. W terapii bardzo ważną rolę odgrywa nastawienie psychiczne. Wymaga od pacjenta wytrwałości i systematyczności oraz, co często najtrudniejsze, pokonania własnych lęków i otwarcia się na pełną współpracę z terapeutą. Paradoksalnie, by móc wyleczyć jąkanie trzeba je najpierw zaakceptować. Bo przecież lepiej mówić jąkając się niż milczeć płynnie.

Dorosły z logopedą: nigdy nie jest za późno
Często uważa się, że logopeda to specjalista przede wszystkim dla dzieci. Jednak warto zaznaczyć, że logopeda może pomóc również dorosłym. Jeśli masz problemy z wymową, artykulacją lub innymi aspektami komunikacji, nie należy się krępować i zwrócić o pomoc. Poprawa umiejętności komunikacyjnych może znacząco wpłynąć na jakość życia i sukces zawodowy.

Logopeda na Narodowy Fundusz Zdrowia: warto wiedzieć
Dobrą wiadomością jest to, że w niektórych przypadkach, terapia logopedyczna może być refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Warto skonsultować się z logopedą i zapytać o dostępność takiej opieki finansowanej publicznie.

Należy pamiętać, że logopeda to specjalista, który pomaga poprawić komunikację werbalną, niezależnie od wieku pacjenta. Jeśli masz trudności z mową, artykulacją, jąkaniem się lub innymi aspektami komunikacji, warto zwrócić się o wsparcie. Logopeda może pomóc w osiągnięciu płynnej i wyraźnej mowy, co ma wpływ na sukces w edukacji, pracy i życiu codziennym. Niezależnie od wieku, nauka mowy z logopedą może przynieść znaczące korzyści.