Profesor Piotr H. Skarżyński został zaproszony do rozmowy na temat wpływu fajerwerków i petard na narząd słuchu. Na antenie Radia Kraków opowiedział o konsekwencjach nierozważnego korzystania z głośnych atrakcji i objawach, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza.

“Popularne petardy wybuchowe Korsarze mogą emitować dźwięk o natężeniu 180 decybeli, podczas gdy samolot odrzutowy – 120-130 dB. Takie nagłe działanie może powodować uszkodzenie słuchu. Jeśli dojdzie do uszkodzenia słuchu, potrzebna jest pilna wizyta u specjalisty” – zaznaczył w rozmowie z dziennikarką Radia Kraków, profesor Piotr H. Skarżyński.

O tym, jakie objawy powinny zaniepokoić, opowiedział w dalszej części wywiadu.

Migdałki, choć są niewielkie, odgrywają istotną rolę w zdrowiu naszych dzieci. Ich głównym zadaniem jest obrona organizmu przed mikroorganizmami wnikającymi ze środowiska zewnętrznego. Zrozumienie ich roli anatomicznej oraz potencjalnych problemów, takich jak powiększenie czy przerośnięcie, jest kluczowe dla rodziców.

Migdałki z punktu widzenia anatomicznego

Migdałki podniebienne są strukturami o różnej wielkości, często widocznymi po szerokim otwarciu ust po bokach gardła powyżej języka. Mogą być praktycznie niewidoczne, schowane w łukach gardłowych lub znacznie przerośnięte. Migdałek gardłowy, tzw. „trzeci migdał”, zlokalizowany jest wysoko za podniebieniem i za języczkiem, dlatego też nie jest widoczny podczas standardowego badania lekarskiego. Może być nieznacznie czy średnio przerośnięty, nie dający objawów, ale może również wypełniać szczelnie nosogardło powodując powstanie objawów niedrożności nosa oraz trąbek słuchowych.

Strukturalnie migdałki są skupiskami tkanki chłonnej, pełniącymi kluczową rolę w obronie organizmu przed drobnoustrojami, co jest szczególnie ważne u dzieci, które są bardziej narażone na infekcje. Gdy dochodzi do rozwoju infekcji górnych dróg oddechowych, migdałki mobilizują się do pracy i produkują limfocyty T i B, aby organizm mógł sobie szybciej poradzić z chorobą. Po powrocie do zdrowia migdałki kurczą się i wracają do swoich pierwotnych rozmiarów.

Dlaczego migdałek przerasta?

Większości infekcji w obrębie górnych dróg oddechowych towarzyszy odczynowe powiększenie się skupisk tkanki limfatycznej. Długotrwała stymulacja tkanki limfatycznej tej okolicy może powodować trwałe powiększenie migdałka. Dlatego najczęstszą przyczyną przerostu migdałka gardłowego są nawracające oraz przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych i jamy ustnej.

Jak stwierdzić, czy migdałek jest przerośnięty?

Jeżeli nasze dziecko oddycha przez otwarte usta, chrapie w nocy lub jego mowa jest nosowa – to powinniśmy zasięgnąć porady u lekarza otolaryngologa lub foniatry. Dysponują oni szeregiem mniej lub bardziej inwazyjnych metod dla właściwej oceny migdałka (badanie lusterkiem, bezpośrednia ocena palpacyjna, badanie endoskopem). Przerost migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego może przebiegać bezobjawowo. U niektórych dzieci pojawiają się jednak wyjątkowo uciążliwe objawy:

1. Upośledzenie drożności nosa – dziecko będzie zgłaszało, że zdecydowanie trudniej oddycha mu się przez nos (dziecko ma uchylone i otwarte usta, pochrapuje w nocy, zwłaszcza w pozycji na wznak). W skrajnych przypadkach przerostu migdałka gardłowego dochodzi do prawie całkowitego wypełnienia nosogardła, wskutek czego dziecko ma stale otwarte usta, chrapie w każdej pozycji oraz cierpi na bezdechy nocne.
2. Nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, katary o charakterze śluzowym i ropnym, ślinienie się. Spada odporność, bo upośledzone migdałki przestają produkować potrzebne do walki z chorobą przeciwciała.
3. Niedosłuch spowodowany uciskiem ujść gardłowych trąbek słuchowych poprzez rozrastający się migdałek (blokada naturalnej drogi upowietrznienia jam bębenkowych oraz ewakuacji powstającej tam wydzieliny). Jeśli stan taki trwa zbyt długo, zalegający w uchu środkowym płyn gęstnieje, prowadząc do pogłębiania się upośledzenia słuchu oraz stanowi podłoże do rozwoju łącznotkankowych zrostów, a zatem może dojść do zaburzeń rozwoju mowy oraz nieodwracalnego zniszczenia elementów ucha środkowego.

Leczenie

Postępowanie w przypadku przerostu migdałków może być zachowawcze, farmakologiczne lub operacyjne. Należy sprawdzić słuch dziecka, ponieważ wysiękowe zapalenie ucha środkowego, często towarzyszące przerostowi migdałków, przebiega początkowo bezobjawowo.

Czy wycięcie migdałków jest konieczne?

Jeśli migdałki nie powodują znaczących kłopotów, istnieją inne metody leczenia, takie jak antybiotyki czy terapie objawowe. Leczenie operacyjne należy rozważyć w przypadku nasilonych dolegliwości (upośledzona drożność nosa, bezdechy nocne, wysiękowe zapalenie ucha środkowego, niedosłuch). W każdym przypadku konieczna jest ocena lekarza otorynolaryngologa, a decyzję o leczeniu chirurgicznym podejmuje się po analizie przebiegu choroby i dotychczasowego leczenia.

Zabieg wycięcia migdałków

Operacja adenotomii (usunięcie migdałka gardłowego) oraz tonsillotomii (przycięcia migdałków bocznych) to jedne z częściej przeprowadzanych procedur chirurgicznych u dzieci. Migdałków podniebiennych u dzieci nie usuwa się całkowicie, a jedynie przycina, natomiast migdałek gardłowy powinien być usunięty w całości.

Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym (narkoza) i trwa około godziny. Ze względu na stres związany z narkozą, niektóre szpitale (np. Szpital Międzynarodowe Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS) pozwalają rodzicom na przebywanie z dzieckiem podczas podawania znieczulenia i przy wybudzaniu dziecka. Krwawienie podczas zabiegu jest zwykle krótkotrwałe i ustępuje samoistnie. W nosogardle pozostaje szybko gojąca się rana, niewymagająca zazwyczaj żadnego zaopatrzenia chirurgicznego (nie zakłada się szwów). W rzadkich przypadkach silnego krwawienia zakłada się specjalny opatrunek uciskowy na ranę po usuniętym migdałku.

Jeśli dodatkowo występują objawy wysiękowego zapalenia ucha środkowego, zakłada się dreny wentylacyjne. Ma to na celu usunięcie gęstego wysięku z jamy bębenkowej, prawidłowe upowietrzenie jamy bębenkowej oraz poprawę słuchu dziecka.

„Barierę ochronną zapewni organizmowi pozostawienie nawet niewielkiej części migdałków, dlatego nie należy obawiać się, iż po operacji dziecko stanie się całkowicie nieodporne na infekcje – mówi prof. Piotr H. Skarżyński, otorynolaryngolog, otolaryngolog dziecięcy, audiolog i foniatra – Podcięcie migdałków sprawia, że mały pacjent zaczyna rzadziej chorować, a ewentualne zachorowania są dla niego mniej intensywne i uciążliwe. Operacja podcięcia migdałków przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Po zabiegu, jeśli dziecko potrzebuje leków przeciwbólowych, można mu je podawać. Zalecane jest, aby po operacji pozostawić małego pacjenta na oddziale szpitalnym, pod opieką zespołu medycznego, przez jedną dobę, by dać mu czas na spokojne dojście do siebie, a przez następnych 5-7 dni pozwolić mu zostać w domu, z uwagi na podawany po operacji antybiotyk.”

Migdałki u dzieci są kluczowe dla układu odpornościowego, ale czasem mogą sprawiać problemy. Znając objawy oraz opcje leczenia, rodzice mogą skonsultować się z profesjonalistą i podjąć świadome decyzje dotyczące zdrowia swojego dziecka. Warto pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny, a diagnozę oraz plan leczenia powinien ustalić lekarz.

Pamiętajmy, że problemy z migdałkami występują również u osób dorosłych, powodując u nich niekiedy chrapanie oraz często nawracające anginy. Wycięcie migdałków pozwala na skuteczną obronę przed powtarzającymi się stale i mającymi negatywny wpływ na organizm dolegliwościami.

Należy udać się do specjalisty, gdy tylko zauważamy u siebie lub dziecka niepokojące objawy, gdyż każde zwlekanie może sprawić, iż skala problemu oraz zakres potencjalnego zabiegu znacznie się zwiększą.

Błędnik, znany również jako narząd przedsionkowy, to niewielka struktura ucha wewnętrznego, która pełni kluczową rolę w utrzymaniu równowagi, orientacji w przestrzeni i koordynacji ruchów naszego ciała, również istotna dla procesu słyszenia. Błędnik odpowiada za wykrywanie przyspieszenia, ruchu oraz zmiany pozycji ciała (rejestruje zmiany w położeniu i prędkości naszej głowy), a także koordynację wzrokowo-ruchową (skupienie wzroku na określonym punkcie, gdy poruszamy głową lub ciałem).

Przyjrzymy się bliżej temu fascynującemu narządowi i jego działaniu.

Anatomia Błędnika

Błędnik stanowi część ucha wewnętrznego. Wyróżniamy błędnik kostny oraz znajdujący się w jego wnętrzu błędnik błoniasty, rodzaj zawiłego kształtu woreczka wypełnionego płynem (śródchłonką). Błędnik zawiera struktury odpowiedzialne za utrzymanie równowagi (przedsionek i kanały półkoliste) oraz za prawidłowy odbiór bodźców słuchowych (ślimak). Każdy ruch głowy powoduje przesunięcie śródchłonki, które jest rejestrowane przez komórki zmysłowe, a następnie przekazywane do ośrodkowego układu nerwowego, umożliwiając nam interpretację informacji o naszej pozycji i ruchu.

„Należy podkreślić, że błędnik nie jest jedynym narządem odpowiedzialnym za naszą stabilną postawę. Mówimy raczej o układzie równowagi, który wymaga współpracy kilku narządów i zmysłów, m. in. wspomnianego błędnika. Kolejną składową jest narząd wzroku. Ruchy gałek ocznych kontrolują utrzymanie prawidłowego obrazu podczas ruchu. Ostatnią składową układu równowagi jest zmysł czucia głębokiego, za co odpowiadają propioceptory, czyli receptory znajdujące się w całym ciele, odbierające informacje o napinaniu, rozciąganiu, ucisku w mięśniach, powięziach czy torebkach stawowych. Informacje te przekazywane są do odpowiednich ośrodków w mózgu, gdzie ulegają integracji i analizie.” – mówi lek. Lucyna Karpiesz, audiolog i foniatra z Mazowieckiego Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS.

Zaburzenia błędnika: przyczyny i objawy

Przyczyny zaburzeń błędnika są różne. Należą do nich m.in. urazy głowy, infekcje, problemy neurologiczne, problemy krążeniowe czy nawet stres, który może prowadzić do nasilenia objawów zaburzeń błędnika.

Objawy zaburzeń błędnika mogą być różnorodne, ale najczęściej obejmują zawroty głowy, problemy z równowagą, nudności, wymioty, trudności z koncentracją wzroku, oczopląs (niezależne od woli drgające ruchy gałek ocznych), ataksję (brak koordynacji ruchów mięśniowych), uszkodzenia nerwów obwodowych.

Zaburzenia równowagi bez zawrotów głowy

Nie zawsze zaburzenia błędnika objawiają się zawrotami głowy. Niektórzy pacjenci doświadczają jedynie problemów z utrzymaniem równowagi. Mogą u nich występować m in. ataksja, zespół przewlekłego zmęczenia, starzenie się, choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Parkinsona lub stwardnienie rozsiane), choroby ucha wewnętrznego, problemy z układem sercowo-naczyniowym (np. niskie ciśnienie krwi). Podobne objawy obserwuje się w przypadku zaburzeń błędnika u osób starszych. Z wiekiem błędnik staje się mniej sprawny, co może prowadzić do problemów z równowagą. – zaznacza lek. Lucyna Karpiesz, audiolog i foniatra z Mazowieckiego Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS.

Zaburzenia błędnika u dzieci

Chociaż zaburzenia błędnika są częstsze u dorosłych, niemowlęta i małe dzieci również mogą cierpieć na te schorzenia. U małych dzieci trudno jest rozpoznać objawy, dlatego rodzice powinni być czujni i zwracać uwagę na zachowanie swoich pociech. Przyczyną zawrotów głowy u najmłodszych dzieci może być:

– łagodny napadowy kręcz karku niemowląt

– łagodne pozycyjne lub napadowe zawroty głowy

– zaburzenia błędnika naczyniowego

– infekcje ucha wewnętrznego

– migrena

– padaczka

– choroba lokomocyjna

– guzy i wady mózgu (tylna jama)

– rodzinne predyspozycje genetyczne.

Zaburzenia błędnika podczas ciąży

Ciąża to okres, w którym organizm kobiety przechodzi wiele zmian, a także może wystąpić zwiększone ryzyko zaburzeń błędnika. Hormonalne zmiany i zmiana środka ciężkości ciała mogą powodować zaburzenia równowagi i zawroty głowy.

Choroby błędnika

Do charakterystycznych schorzeń błędnika zalicza się m. in.:

– zawroty głowy typu vertigo (złudzenie ruchu, zwykle wirowego; mogą być odczuwane jako złudzenie ruchu własnego ciała względem otoczenia lub ruchu samego otoczenia)

– zapalenie błędnika (powikłanie przewlekłego zapalenia ucha środkowego)

– stan zapalny nerwu przedsionkowo- ślimakowego

– zespół Meniere’a (napadowe zawroty głowy i zaburzenia równowagi, połączone z nudnościami i wymiotami oraz szumy uszne; z każdym kolejnym atakiem dochodzi również do stopniowej utraty słuchu)

– choroba lokomocyjna

Do jakiego lekarza należy się udać?

Jeśli doświadczasz objawów sugerujących problemy z błędnikiem, powinieneś zostać skierowany do specjalisty – otolaryngologa lub neurologa. Gwałtowne wystąpienie nasilonych objawów zapalenia błędnika wymaga zgłoszenia się na SOR.

Badania Błędnika

Diagnostyka zaburzeń błędnika jest kluczowa dla prawidłowego leczenia. W trakcie diagnostyki wykonywany jest szereg badań sprawdzających prawidłową funkcję błędnika i narządu słuchu, m.in.:

– videonystagmografia (VNG): badanie ruchu gałek ocznych w spoczynku i różnych położeniach ciała wykonywane z użyciem videogogli z wmontowaną kamerą do rejestracji ruchu gałek ocznych

– elektronystagmografia (ENG): badanie ruchów gałek ocznych dzięki wykorzystaniu pomiaru potencjału rogówkowo-siatkówkowego

– vHIT (video Head Impulse Test; test pchnięcia głową): badanie polegające na wykonywaniu przez lekarza energicznych ruchów głową pacjenta, podczas gdy chory ma za zadanie skupienie wzroku na nosie badającego

– cVEMP i oVEMP- badanie miogennych przedsionkowych potencjałów wywołanych

– SHIFT OAE – rejestracja zmian przesunięcia w fazie odpowiedzi z otoemisji, pozwalające na wiarygodną i nieinwazyjną ocenę występowania wodniaka śródchłonki endolimfatycznej (np. przy chorobie Meniere’a).

– badanie audiometryczne: subiektywne badanie słuchu, pozwalające wykryć niedosłuch

Czy istnieje skuteczny lek na choroby błędnika?

Leczenie zaburzeń błędnika zależy od rodzaju schorzenia i zawsze powinno być dostosowane do konkretnej sytuacji pacjenta. Najczęściej stosuje się leczenie:

– objawowe, doraźne, mające na celu złagodzić lub usunąć odczuwane objawy (leki o działaniu przeciwzawrotowym, przeciwwymiotnym oraz leki uspokajające).

– farmakologiczne (podawanie leków do jamy bębenkowe)

– chirurgiczne przyczynowe (operacje ucha środkowego).

Istotna jest również rehabilitacja następstw uszkodzenia narządu przedsionkowego.

Zaburzenia błędnika to poważne schorzenia, które mogą znacząco wpłynąć na naszą jakość życia. Jeśli doświadczasz objawów sugerujących problemy z błędnikiem, nie zwlekaj – skonsultuj się z lekarzem. Dzięki odpowiedniej diagnozie i leczeniu, możesz odzyskać równowagę i cieszyć się zdrowym życiem.